– સંકલન : ‘મૌલિક’
ત્યારે ખબર પડશે
શબદના બાણ હૈયે વાગશે ત્યારે ખબર પડશે
મલમ જ્યાં બેઅસર થઈ હારશે ત્યારે ખબર પડશે
અમે પણ છોડ મૈત્રીના ઘણાં રોપ્યાં હતાં પ્હેલાં
ખિલ્યા છે કેટલાં એ ફાલશે ત્યારે ખબર પડશે
વતનની માટી પણ કેવી અનેરી ખુશ્બુ લઈ આવે
કસક એની વિદેશે સાલશે ત્યારે ખબર પડશે
સમજદારી મને ના શીખવાડો તો હવે સારું
વખત જ્યારે તમારો આવશે ત્યારે ખબર પડશે
નિરાશા છો’ મળે સામે, કદી પણ હાથ ના આપો
મનોમસ્તિષ્ક પર એ નાચશે ત્યારે ખબર પડશે
કપટના સાત કોઠા ગોઠવીને પણ નહીં જીતો
‘વિજય’ની આંધી જ્યારે આવશે ત્યારે ખબર પડઈેં
– વિજય રોહિત, વડોદરા
મો : 740 5656 870
ઘર થયા
તમારી યાદથી જ્યાં પર થયા
અમે ખુદથી તરત બેઘર થયા
થયા, થોડા વધુ નક્કર થયા
પીડા! તારા સબબ સધ્ધર થયા
ભલે પીસાઇને અત્તર થયા
પવનના સ્પર્શથી પગભર થયા
પછી એ હોય મહેનત કે નસીબ
ઘણા પથ્થર અહીં ઇશ્ર્વર થયા
કદી પહોંચી ન જ્યાં સુખની નજર
અમે એવું ગરીબનું ઘર થયા
– જિતેન્દ્ર પ્રજાપતિ,
બગદાણા,
મો. 96ર46 પ7354
સાંવરિયો વટનો કટકો
સાંવરિયો વટનો કટકો!
ઘડી ઘડીમાં રિસાતો-ભીંસાતો
એનો લટકો
ફૂલ ખીલે અધમધ રાતે
ને ભરબપોરે કિટ્ટા
અક્ષરને બદલે ચીતરતો
આડા અવળા લીટા
મધદરિયે કહેતો ‘અટકો!’
સાંવરિયો વટનો કટકો!
નહીં હોડી નહીં હલ્લેસુ,
ફૂલપદમણી રાણી!
પાંપણમાં રેડી ચોમાસું
વરસે એક કહાણી!
એ રહે, આંખને ખટકો!
સાંવરિયો વટનો કટકો!
દીપક ત્રિવેદી, રાજકોટ
મો. 97277 74742
ભીની આંખથી…
અમે રે અંધારા આછા ગોખના
તમે ઝલમલ અજવાસ
અંતર કોરું ને કોરું આયખું
કોરા આંસુ રે લગાર
ક્યારે ઢળશું રે ભીની આંખથી…
તમે રે ગોરંભ્યા નભના છાંયડા
અમે નેજવાની ધાર
અચરજ ફૂટે છે સૂના ઊંબરે
ઊગ્યાં કેમ રે આવકાર
ક્યારે ઢળશું રે ભીની આંખથી…
મનમાં મળ્યાં ને મનમાં મ્હાલિયા
નીતરે સમણાંનો સાર
અડખે પડખે રે કોરાં કાળજાં
વેરે દરિયાનો ખાર
ક્યારે ઢળશું રે ભીની આંખથી…
– લતા હિરાણી, અમદાવાદ
મો : 99784 88855
વનવાસી
વનવાસી રે અમે વનવાસી,
એકલતાના સાથી, અમે વનવાસી!
અંતરમનના સાક્ષી, અમે વનવાસી!
રામકથા તો સૌ કોઇએ જાણી
આપણી કથા તો અજાણી રે, અમે વનવાસી!
આપણે જ લક્ષ્મણ ને આપણે જ વિભીષણ,
દશરથની જેવો ઝુરાપો,
સીતા માતા જેવા અગ્નિના પારખાં,
ને લક્ષ્મણરેખાનો તકાજો!
મંથરાના વેષમાં મનડા મુંઝાય, હવે છળ-કપટ નથી કરવા,
છળ-પ્રપંચના મારગ છોડીને, પરમાર્થ મારે કરવાં,
મંથરા તો દાસી છે, મનડા અભિલાષી છે,
કૂડ-કપટ કેમ ત્યજવા રે, અમે વનવાસી!
મામા મારિચ બની માયાવી માનવી, માયાની મોહજાળ નાખે,
દેવ કે દાનવના, કાંચન કે કથીરના, ભેદભરમ કોણ જાણે રે
સોનાની લંકા છે ઘટઘટમાં રાવણ છે,
કેમ બચે વનવાસી રે, અમે વનવાસી!
સેતુબંધ બાંધવામાં જીવન ખર્ચાય જાય, તો ય મન જુદા ના જુદા,
એક જ ચાકડે માટે ઘડાય તો ય માણસોના વેષ જુદા જુદા,
સુખમાં સળગતા, દુ:ખને ચગળતા,
આજીવન વનવાસી રે, અમે વનવાસી!
– હરીશ ઉપાધ્યાય, નવી મુંબઇ. મો. 98190 પ06પપ
તકલીફ તો ત્યારે પડે
એક માણસ અન્યને આઘો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે,
હાથ લંબાવો, અને પાછો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે.
આમ તો પરખાય છે ટાણે-કટાણે માણસ વે’વારથી,
આખેઆખો ઘાણવો ટાંચો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે.
એક તો આ લાગણી પોતે ઉકળતાં તેલ જેવી હોય છે,
’ને ઉપરથી, આંસુનો છાંટો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે.
સુખની બાબતમાં બધાની વૃત્તિ સરખી હોય છે, ભૂખાળવી,
પણ કરમ જોગે, વખત માઠો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે.
સાવ નિર્મળ દૃશ્ય જેવી દૃષ્ટિના ઐશ્ર્યર્યાથી પોત પર,
કોઇ આળી યાદનો ડાઘો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે.
ઓળખીતા રસ્તાનાં ખૂણે ખૂણાથી હો ભલે વાકેફ પણ,
ક્યાંક અધવચ્ચે નવો ફાંટો પડે તકલીફ તો ત્યારે પડે!
કચકચાવીને વાળેલી ગાંઠ એની મેળે ખૂલે નહીં ‘મહેશ’
પણ કસેલો તાતણો કાચો પડે, તકલીફ તો ત્યારે પડે!
– ડો. મહેશ રાવલ
રાજકોટ
ફરી ગયા
દેખીને ટાંકણાને તો પથ્થર ફરી ગયા,
દર્પણ સમાન બોલેલ, અકસર ફરી ગયા!
કૂંજામાં અલ્પ નાખી, હજી ઠારવી તરસ,
કોની ચડામણીથી સૌ કંકર ફરી ગયા.
અમને હતું પ્રહારો, ખમીશું ખમીરથી,
રક્ષણનો દઇને વિશ્ર્વાસ, બખ્તર ફરી ગયા!
બદલ્યો મિજાજ જ્યારે અમે પ્રશ્ર્નનો પછી,
હોઠે તમામ આવેલ, ઉત્તર ફરી ગયા!
સંગ્રામ ખેલવાને ગયા, શસ્ત્રના ધર્યા,
નિશસ્ત્ર જોઇ અમને, સિકંદર ફરી ગયા.
રણને પલાળવાનો કર્યો વાયદો હતો,
તત્પર હતા વરસવા, પયોધર ફરી ગયા!
તું પાર જોજનો દૂર એ ધારણા હતી,
ભીતર જરાક જોયું તો અંતર ફરી ગયા!
– આબિદ ભટ્ટ, હિંમતનગર.
મો. 94090 22130
બાકીનું શીખવું પડે
પામવું ખોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે,
હસવું કે રોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે.
આયનો પ્રત્યેક વેળા સત્ય આ દર્શાવતો,
બિંબને જોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે.
સ્વચ્છતા ક્યારેય બોલો ચામડીગત હોય છે?
મેલું તન ધોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે.
‘હું’ અને ‘તું’ના સવાલોના નથી ઉત્તર સરળ,
આપણું હોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે.
-ને ગઝલ માટે લગાગા, ગાલગા, ગાગાલગા
છંદમાં પ્રોવું સરળ છે, બાકીનું શીખવું પડે.
– રિષભ મહેતા, ગોધરા
મો : 98250 32201
તો હું શું કરું?
પાંખ ભીતર પ્રસારે છે તો હું શું કરું?
નાવ ડૂબે કિનારે તો હું શું કરું?
મૌન મારું જરા બોલકું થઇ હસ્યું,
કંઠથી સ્વર પુકારે તો હું શું કરું?
શ્ર્વાસના હાટ પર અશ્રુ મોંઘા ઘણાં,
ધારણા કોઇ ધારે તો હું શું કરું?
એ છબી ચિત્તને કરતી હો તરબતર,
આવે એ વારે વારે તો હું શું કરું?
પ્હાણ જેવો તને માનતો હું હતો,
ઇશ બનીને પધારે તો હું શું કરું?
– દિલીપ વી.ઘાસવાલા, સુરત
મો. 98રપ9 1788પ
જીવાડ્યો છે મને
આફતોએ બહુ પછાડ્યો છે મને,
પણ દિલાસાએ જીવાડ્યો છે મને
સહેજ અજવાળું પ્રવેશ્યું જાતમાં,
હારની માફક ઉઘાડ્યો છે મને.
જાત કાગળની હતી તો થાય શું?
જેમ ફાવે એમ ફાડ્યો છે મને
તારા પ્રોત્સાહનની આ તાકાત છે,
હું પડ્યો જ્યારે ઉપાડ્યો છે મને.
કંઇ વધારાની અપેક્ષાઓમાં રોજ,
એમ લાગે કે ખુટાડ્યો છે મને.
– નીલેશ પટેલ, સુરત
મો. 99096 32291
અટવાયો છું
આ તે કેવા સંબંધોમાં અટવાયો છું,
ઊભો છે તું શિખર થઈને, હું પાયો છું.
સૌની જાળાં બાજેલી જીભેથી છટકી,
સાવજના કંઠે આવીને રુંધાયો છું.
ડાળી પરથી તોડી ફેંક્યો, એને ક્હી દયો,
મૂળ હવામાં નાંખીને હું ફેલાયો છું.
સારું થાજો સૂરજનું કે પાટો બાંધ્યો,
પરપોટાના સ્પર્શે નખશિખ છોલાયો છુ.
અંધારું છે એથી ના દેખાઉ પરંતુ,
દૂર કરીશ તું ક્યાંથી ? તારો પડછાયો છું.
– હરદ્વાર ગોસ્વામી, અમદાવાદ
મો : 98792 48484
તો બહુ ખરાબ લાગત
જો સાથ તું નિભાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત
હું આંસુઓ વહાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
બસ છાતીની ભીતરમાં જોઇને રાજી છે એ,
જો છત ચીરી બતાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
કેવી નવાઇ છે કે તારાં જ રંગ લઇને,
તારી છબી બનાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
જે થઇ શકે સહન, છે ક્યાં દર્દ એવું કોઇ,
પણ જો હું ચીસ પાડત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
સ્વીકાર મેં કર્યો છે એની જે આદતોનો,
એને બધી જણાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
આશયથી માંગણીના તો મેં નથી કહ્યું કૈં
પણ હાલ જો છુપાવત, તો બહુ ખરાબ લાગત.
– ભાવેશ ભટ્ટ, અમદાવાદ
મો. 98251 50244
સંબંધોની ડાળ
ફૂલો ફૂટતા સંબંધોની ડાળે ડાળે,
ચપટી જેવો જીવ, હવે તો ખોબા ખાળે.
સૂરજ નળિયામાંથી પેસી ઠંડી એકલતાને વીંધે,
અંધારે ત્યાં બોલકણી ફોરમ આંખોને કેડી ચીંધે.
હડસેલી કંટકને મન આ પડતું થાળે,
ફૂલો ફૂટતા સંબંધોની ડાળે ડાળે .
પરોઢના ટહુકા પર્ણો પર ઝાકળભીની છબિયું છાપે,
સમી સાંજનો તડકો હરખી ખારપ નીતર્યા દરિયા આપે.
પરપોટે પહોંચેલા વાદળ ટીંપા ચાળે,
ફૂલો ફૂટતા સંબંધોની ડાળે ડાળે.
– રક્ષા શુક્લ, ભાવનગર
મો : 99792 44884
બહુ યાદ નથી
મારી આંખે ખોબે ખોબે ઉભરાતા આંસુની શાખે
મંદ મંદ મુસકાતા કોમળ ફૂલ અને ફુવ્વારા વચ્ચે
તને કદી મેં ચાહીતી એ વાત મને બહું યાદ નથી
કાલ કદી ઝરણાના જળમાં
રોપેલા તરણાના તળમાં
કાલ કદી વીજળીની માફક
માણેલી ઝળહળતી પળમાં
ફળીયું,ઘર-ખેતરને રસ્તા સીમ અને શેઢાની શાખે
સંધ્યા ટાણે રંગ બદલતા તેજ અને અંધારા વચ્ચે
તને કદી મેં ચાહીતી એ વાત મને બહું યાદ નથી
કાલ કદી ઘરઘત્તા રમતા
દીવસોને લીંપી આંગણમાં
કાલ કદી ઝળહળ જોબનની
ઘડીઓને વીંઝી ગોફળમાં
આંપણ બે એ ફાંટ ભરીને વાઢેલા વગડાની શાખે
પાંપણમાં પોઢેલા પેલા મુઠ્ઠીભર મુંઝારા વચ્ચે
તને કદી મેં ચાહીતી એ વાત મને બહું યાદ નથી
– ચંદ્રેશ મકવાણા, અમદાવાદ
મો : 90990 54277
જિંદગી
જિંદગી પણ હોય છે બસ રાત જેવી
થોડું અજવાળું પછી અંધાર જેવી
આમ તો થાકી ગયો છું સાચવીને
વાત છે સંબંધની, પડકાર જેવી
માણી લેજો, કાલનો ક્યાં છે ભરોસો
જિંદગી તો છે જનારા શ્ર્વાસ જેવી
ક્યાં મળે છે કાંઈપણ આસાન રીતે
જિંદગી જાણે મળી તલવાર જેવી
જીવશે જોજો ‘વિજય’ એની શરતથી
હોય તકલીફો ભલેને પ્હાડ જેવી
– વિજય રોહિત, વડોદરા
મો : 740 5656 870
સગપણ
સગપણ નામે કંઇક ઉખાણાં ભારે હૈયે ટાળ્યાં છે,
જે ઢાળામાં ઢળતાં’તાં બસ એ ઢાળામાં ઢાળ્યાં છે.
એમ નથી કંઇ વળગણ છૂટતાં, નડતર છૂટતાં તેમ છતાં,
ગુલમ્હોરી રાતોના કિસ્સા જાણી જોઇ બાળ્યાં છે.
દોડીને પૂરપાટ જતાં’તાં જળનાં જાહલ મ્હેલ તરફ,
માંડ કરીને હરખુડા રસ્તાને પાછા વાળ્યાં છે.
લીલ્લા-સૂક્કા, સસ્તા-મોંઘા,નક્કર-બોદા બીજ ઘણાં,
હળવે હાથે છુટ્ટા પાડી ઝીણા આંકે ચાળ્યાં છે.
ઝાડ તરસનું દરિયા કાંઠે ઉગ્યું ને ઘેઘૂર થયું,
પારુલજીએ રણમોઝારે જઇને વિરડાં ગાળ્યાં છે.
– પારુલ ખખ્ખર, અમરેલી
મો. 94298 89366